HBEF 1503 MASYARAKAT DAN TAMADUN JANUARI 2013

BAHAGIAN A

1.       Apakah yang anda faham tentang definisi budaya?

Jawapan:  Topik 1 ms 3

Budaya didefinisikan sebagai suatu cara hidup yang dikongsi bersama yang merangkumi nilai-nilai, kepercayaan dan pantang-larang yang dipancarkan dalam sesebuah masyarakat daripada satu generasi ke generasi yang lain.

2.      Nyatakan perbezaan antara budaya adaptif dan budaya maladatif.

Jawapan:  Topik 1 ms 11

·         Budaya Adaptif    – Budaya yang memastikan kelangsungan masyarakat manusia.  Contohya , manusia telah mencipta peralatan untuk memburu binatang, menebang pokok, menghidupkan api dan sebagainya .Sifat adaptif budaya memastikan manusia terus kekal dan dominan di muka bumi.

·      Budaya Maladatif   – Budaya yang tidak menyumbang kepada kelangsungan masyarakat manusia. Misalnya, tabiat merokok adalah satu budaya yang maladatif keraana ia boleh menjelaskan kesihatan dan mencemarkan udara.

3.       Jelaskan secara ringkas maksud keluarga orientasi dan keluarga prokreasi.

Jawapan:

Keluarga orientasi ialah keluarga di mana seseorang itu diasuh dan dididik sebelum berkahwin.

Keluarga Proaktif pula terbentuk selepas seseorang itu berkahwin dan dia menjadi ketua  dalam keluarga iaitu menjadi ibu bapa dan melahirkan anak sendiri.

4.      Nyatakan 2 fungsi agama kepada individu dan masyarkat.

 j    Jawapan:

 Antara fungsi-fungsi agama kepada individu dan masyarakat termasuklah:

1. Mengeratkan kesepaduan sosial dalam masyarakat
2. Menjadi alat kawalan sosial
3. Menjadi alat untuk pendidikan
4. Menjadi sumber kosmologi sesuatu masyarakat
5. Menghuraikan ketidakpastian

5.      Bezakan maksud prejudis dan maksud streotaip.

Jawapan:

Prejudis bermaksud pandangan buruk atau prasangka terhadap ahli kelompok lain. Prasangka biasanya bersifat negatif, di mana ahli kelompok lain dibenci kerana perbezaan ras atau etnik serta mempunyai ciri-ciri yang tidak diingini.

 Stereotaip merupakan pernyataan yang ditanggapi terlebih dahulu, yang merupakan kepercayaan dan jangkaan yang membentuk pernyataan tersebut. Ada stereotaip yang mengaitkan sifat-sifat negatif dengan sesuatu golongan etnik, seperti “pemalas”, “pengotor”, “pembelit” atau “penipu.” Kepercayaan umum ini mungkin terbentuk ekoran daripada pengalaman yang pernah dilalui sendiri, melalui sosialisasi atau mengikut apa yang diceritakan oleh orang lain.

BAHAGIAN B

1.      Tamadun purba juga dikenali sebagai zaman pra sejarah.

a)       Jelaskan istilah pra sejarah menurut Robert F. Heizer.

Jawapan:

Robert F.Haizer mentakrifkan prasejarah sebagai sebahagian dari masa silam manusia yang tidak dicatatkan dalam bentuk tulisan,  iaitu sebelum sejarah.  Zaman yang belum wujud rekod-rekod bertulikti .  Bukti-bukti diperoleh melalui kajian artifak oleh ahli-ahli arkeologi.

Di Amerika Syarikat sebahagian besar daripada pengetahuan tentang pemburu-pemburu binatang besar masa silam diasaskan kepada penemuan lakaran dan lain-lain artifak yang dijumpai oleh petani-petani apabila mereka membajak tanah dan ketika permukaan bumi digali untuk pembangunan. Selain itu artifak zaman silam juga ditemui secara tidak sengaja oleh mereka yang mengembara di kawasan pergunungan atau di dalam hutan. Walaupun penemuan tersebut tidak semestinya menunjukkan terdapatnya tapak penempatan masyarakat purba, tetapi artifak tersebut boleh menjadi petunjuk kepada taburan kegiatan kehidupan mereka. Sebagai contohnya di kawasan bukit-bukau, gunung-ganang dan di pinggir lembah-lembah besar di bahagian Barat Iran sering ditemui batu api yang berselerak di puncak bukit, seolah-olah menunjukkan terdapat pemburu yang menunggu dan menjejak haiwan buruan mereka (Hole dan Haizer, 1977: 97).

b)      Huraikan kaedah-kaedah dalam kajian arkeologi bagi membentuk semula pemahaman terhadap pra sejarah.

J     Jawapan:

Antara kaedah-kaedah dalam kajian arkeologi termasuklah:

1.      Kaedah Cari Gali :

Kaedah cari gali dan kaedah mengesan usia secara radio carbon dating – C14.  Ahli arkeologi mengkaji tapak ekskavasi yang telah ditemui di sesuatu tempat seperti di benua Afrika,  Jerman,  Jawa,  Perancis,  Australia dan Amerika Syarikat.  Fosil-fosil dan artifak yang ditemui seperti batu,  kayu,  tulang haiwan,  tembikar,  alat perhiasan,  senjata dan lain-lain akan diuji dimakmal dengan bantuan ilmu sains iaitu kaedah mengesan usia secara radio carbon dating – C14.

2.      Kaedah Mengkaji Penempatan : 

Pada zaman Paleolitik,  manusia telah muncul sebagai parasit persekitaran.  Masyarakat zaman Paleolitik hidup secara berpindah randah atau nomad dan bergantung hidup kepada sumber-sumber alam sekitar.  Mereka tinggal di dalam gua,  lubang bawah tanah,  dan pondoh-pondok yang mereka bina daripada ranting-ranting kayu.  Sebagai contoh,  petempatan masyarakat Paleolitik di Gua Niah ( Sarawak ),  Kota Tampan ( Perak ),  dan Gua Tingkayu ( Sabah ).

2.  a)  Mengapakah wujudnya pembahagian jantina dalam pembahagian tugas

Terdapat tiga teori yang cuba menjelaskan mengapa adanya pengkhususan jantina dalam pembahagian tugas:

1.      Lelaki mempunyai tubuh badan dan kekuatan fizikal yang membolehkan mereka melakukan kerja-kerja berat seperti memburu, berperang, dan menebas menebang untuk bercucuk tanam.

2.      Wanita melakukan kerja-kerja di dalam rumah kerana ia selari dengan tugas penjagaan kanak-kanak. Tugas-tugas lelaki agak berat dan berbahaya dan jika dilakukan oleh wanita, ia boleh membahayakan kanak-kanak di bawah jagaannya.

3.      Dari segi reproduksi, lelaki boleh dikorbankan berbanding dengan wanita. Wanita tidak boleh diletakkan dalam bahaya kerana jika mereka pupus, siapakah yang akan melahirkan anak? Jika ada lelaki yang terkorban ketika memburu atau berperang, ini tidak akan menjejaskan fungsi reproduksi selagi mana wanita mempunyai akses kepada lelaki. Jadi jika anda seorang lelaki, pastikan anda tidak terkorban kerana wanita anda mungkin akan menjadi milik orang lain!

     b)  Huraikan kesepaduan mekanikal dalam masyarakat primitif dan kesepaduan organik dalam   
           dalam masyarakat moden.

3.  Bagaimana sosiolisasi berperanan sebagai kawalan sosial.

Jawapan:  Topik 5 ms 68

Sosialisasi ialah proses di mana norma-norma dan nilai-nilai diturunkan daripada satu generasi ke generasi yang seterusnya. Norma-norma dan nilai-nilai ini menentukan apa yang boleh dan tidak boleh diterima oleh masyarakat. Sosialisasi dapat dicapai melalui institusi-institusi seperti pendidikan, keluarga, agama dan sebagainya. Contohnya, ibu bapa akan kecewa jika anak-anak mereka tidak mahu pergi ke sekolah. Kanak-kanak belajar daripada pengalaman yang bersekolah ialah norma sosial yang harus diakuri jika mereka ingin diterima masyarakat.

 b)      Jelaskan peranan perantara dalam kawalan sosial.

Jawapan:  Topik 5 ms 71

Sesetengah masyarakat menggunakan perantara untuk membantu mereka meleraikan konflik yang serius. Contohnya, orang Nuer di Sudan akan merujuk seseorang yang digelar ketua kulit harimau bintang (leopard-skin chief) untuk menyelesaikan permasalahan di antara mereka.  Misalnya, seorang pembunuh mungkin akan berlindung di bawah ketua kulit harimau bintang sementara beliau berusaha untuk berunding dengan pihak-pihak yang bertelagah. Beliau akan cuba meyakinkan pihak yang bersalah untuk membayar ganti rugi sebagai pampasan kepada keluarga si mangsa (dalam bentuk binantang ternakan atau harta). Dalam sesetengah kes, ketua kulit harimau bintang akan menyumpah pihak yang bersalah jika tiada penyelesaian dapat dipersetujui.

BAHAGIAN C

1.       Ibnu Khaldun merupakan seorang pemikir yang terkenal dalam bidang Sains Sosial Islam.  Huraikan bentuk-bentuk pemikiran ilbu Khaldun.

Jawapan:

Pemikiran Ibnu Khaldun yang sangat penting ialah yang berkaitan dengan sifat manusia dan sifat masyarakat. Manusia sebagai individu tidak boleh hidup bersendirian, tetapi memerlukan satu sama lain. Pandangan inilah yang menjadi asas kepada konsep masyarakat. 

Mengikut Ibn Khaldun, manusia mempunyai beberapa kelemahan dan kekurangan secara semula jadi. Namun, Allah telah memberikan mereka akal dan keupayaan untuk berfikir dengan abstrak. Masyarakat terbentuk kerana keperluan untuk mengatasi kelemahan tersebut, kerana tanpa masyarakat, manusia tidak boleh wujud dan bertahan lama. Walaupun begitu, keperluan ini telah menimbulkan satu paradoks atau pertentangan antara sifat manusia yang tamak dan ingin bebas, dengan sifat masyarakat yang memaksa manusia bekerjasama sesama sendiri. 

Keadaan ini boleh menyebabkan berlakunya konflik dalaman serta luaran di mana bentuk dan punca konflik ini berbeza-beza mengikut tempat dan keadaan. Seterusnya, bentuk konflik yang wujud itu mempengaruhi tahap kesepaduan sosial (social solidarity) dalam masyarakat berkenaan. Misalnya, dalam keadaan yang tidak menentu dan punca kehidupan yang tidak begitu menjamin, kesepaduan sosial adalah tinggi, seperti yang dapat dilihat pada masyarakat padang pasir yang berpuak-puak dan bersuku-suku. Sebaliknya, jika punca kehidupan lebih terjamin dan lebih mewah, maka tahap kesepaduan sosial semakin merosot, seperti yang dapat dilihat dalam kebanyakan masyarakat bandar.

Dalam analisisnya itu, Ibn Khaldun melihat masyarakat sebagai satu keperluan mutlak dalam kehidupan manusia. Namun demikian timbul pula masalah konflik kerana sifat manusia yang lebih mementingkan diri sendiri, sedangkan dia harus akur kepada kehendak masyarakat. Dalam analisisnya itu ternyata Ibn Khaldun merupakan salah seorang daripada pengasas awal kepada teori konflik dan teori perubahan sosial.

2.      Jelaskan nilai-nilai sepunya Islam menurut kaca mata Barat.

Jawapan: